اصول ارگونومی در دندانپزشکی
دندانپزشکی یکی از مشاغلی است که نیاز به دقت، تمرکز و زمان طولانی دارد. قرار گرفتن در وضعیت‌های بدنی ثابت و استفاده از ابزارهای تخصصی باعث می‌شود دندانپزشکان در معرض انواع آسیب‌های اسکلتی و عضلانی قرار بگیرند. توجه به اصول ارگونومی در دندانپزشکی نه تنها به افزایش کیفیت خدمات کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در حفظ سلامت و جلوگیری از آسیب‌های جسمی دارد.
چرا ارگونومی در دندانپزشکی اهمیت دارد؟
طبق آمار، بیش از 70 درصد از دندانپزشکان در طول دوران حرفه‌ای خود دچار دردهای مزمن در نواحی گردن، کمر، شانه‌ها و مچ دست می‌شوند. این آسیب‌ها اغلب ناشی از وضعیت‌های نادرست بدن در هنگام کار، استفاده طولانی از ابزارهای دستی و استرس‌های مکرر روی عضلات و مفاصل است.
رعایت اصول ارگونومی می‌تواند این آسیب‌ها را به حداقل برساند و به دندانپزشکان کمک کند تا سلامت فیزیکی خود را حفظ کرده و طول عمر کاری خود را افزایش دهند.
آسیب‌های رایج در دندانپزشکی
دردهای ناحیه گردن و شانه
نشستن طولانی‌مدت با گردن خمیده به سمت بیمار و بالا بردن شانه‌ها برای دسترسی به دهان بیمار، باعث ایجاد تنش در عضلات گردن و شانه می‌شود. این وضعیت می‌تواند به بروز دردهای مزمن یا حتی آسیب‌های جدی‌تر مانند سندرم گردن پیامکی منجر شود.
کمردرد
یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها در دندانپزشکی، کمردرد ناشی از خم شدن مداوم است. حفظ وضعیت نادرست بدن هنگام انجام درمان‌های دندانی فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌کند و ممکن است منجر به فتق دیسک کمر یا آسیب به مهره‌ها شود.
آسیب‌های مچ دست
استفاده مداوم از ابزارهای دستی مانند توربین‌ها و آنگل‌ها، فشار زیادی به مچ دست وارد می‌کند. این فشار مداوم می‌تواند منجر به سندرم تونل کارپال شود که علائمی مانند درد، بی‌حسی و ضعف در دست‌ها را به دنبال دارد.
خستگی چشمی
تمرکز مداوم روی ناحیه کوچک دهان بیمار، آن هم در شرایطی با نور محدود، می‌تواند به خستگی چشمی و در برخی موارد سردردهای مکرر منجر شود.
اصول کاربردی ارگونومی در دندانپزشکی
برای جلوگیری از آسیب‌های رایج، رعایت چند اصل ساده اما مهم می‌تواند تاثیر چشمگیری داشته باشد:
حفظ وضعیت بدنی صحیح
دندانپزشک باید همیشه ستون فقرات خود را در وضعیت طبیعی نگه دارد و از خم شدن بیش از حد به جلو اجتناب کند. زاویه نشستن روی صندلی باید به گونه‌ای باشد که ران‌ها و زانوها در یک خط موازی قرار بگیرند و پاها کاملاً روی زمین باشند.
مثال:
اگر دندانپزشک هنگام انجام درمان ریشه، مجبور به خم شدن به سمت بیمار باشد، استفاده از آینه دندانپزشکی برای دید بهتر می‌تواند به کاهش فشار روی گردن کمک کند.
استفاده از ابزارهای ارگونومیک
ابزارهای دندانپزشکی با دسته‌های ضخیم‌تر و طراحی ارگونومیک فشار روی انگشتان و مچ دست را کاهش می‌دهند. همچنین استفاده از صندلی‌های قابل تنظیم با پشتی مناسب، به توزیع صحیح وزن بدن و کاهش فشار کمک می‌کند.
مدیریت زمان و استراحت‌های منظم
برنامه‌ریزی برای استراحت‌های کوتاه بین بیماران، انجام حرکات کششی و تمرینات تقویت عضلات گردن و کمر از راهکارهای مؤثر برای جلوگیری از آسیب‌های فیزیکی است.
مثال:
هر 45 دقیقه یک‌بار بلند شدن از صندلی و انجام حرکات کششی ساده برای عضلات گردن و شانه‌ها می‌تواند خستگی عضلات را کاهش دهد.
بهبود شرایط نوری و چیدمان محیط کار
نور کافی و مناسب، همراه با تنظیم ارتفاع یونیت دندانپزشکی، می‌تواند فشار روی چشم و گردن را کاهش دهد. موقعیت ابزارها باید به گونه‌ای باشد که دندانپزشک بدون نیاز به چرخش‌های مکرر بتواند به آن‌ها دسترسی داشته باشد.
رعایت اصول ارگونومی در دندانپزشکی یک ضرورت برای سلامت و رفاه شغلی است. دندانپزشکان با رعایت وضعیت صحیح بدنی، استفاده از تجهیزات استاندارد و برنامه‌ریزی برای استراحت‌های منظم می‌توانند از بروز آسیب‌های جسمی جلوگیری کنند. توجه به این نکات ساده، علاوه بر افزایش طول عمر کاری، باعث بهبود کیفیت خدمات به بیماران نیز خواهد شد.